Het bonussysteem bij banken en elders is een beetje ontspoord. Maar dat is slechts een deel van het verhaal. Eenzijdig bankiers aanpakken is symptoombestrijding, meent Rob Putter.

De Nederlandse Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem ambieert na zijn politieke loopbaan vast geen baan als directeur van een bank. Vorige week bleek namelijk  dat hij vasthoudt aan zijn plan om de bonussen van bankiers te beperken tot twintig procent van hun jaarsalaris. Daarbij gaat hij veel verder dan de Europese regels en legt hij ook de meeste kritiek van de Raad van State naast zich neer.

Bij ABN Amro zijn ze al in het geweer gekomen, door de vaste salarissen te verhogen ter compensatie van  het lagere bonusplafond.

Op enkele punten heeft de minister naar aanleiding van de kritiek zijn plan wel wat afgezwakt, maar volgens Dijsselbloem staat 99 procent van het plan nog overeind.

Jeroen ziet er echter eerlijk uit en ik neem aan dat hij het meent. Maar, waarom worden alleen de bonussen van bankiers in de wet gelimiteerd? Wat is er mis met de overige sectoren? Of is het dat banken tijdens de crisis staatssteun hebben gekregen, waardoor ons hele systeem niet in één keer op tilt sloeg en nu is de belastingbetaler op zijn teentjes getrapt? Het zou zo maar kunnen.

Bonus valide, maar beetje ontspoord

Oké. Genoeg gekheid. Laten we zaak in het kort analyseren. Een bonus is een prikkel om beter je best te doen. Het idee is valide, maar de uitvoering ervan is in de laatste vijfentwintig jaar een beetje ontspoord. En eigenlijk niet alleen van de bonus, maar de gehele beloningsstructuur van de top van het bedrijfsleven is uit de pas gaan lopen.

In 1965 verdiende een bestuursvoorzitter gemiddeld 20 keer het salaris van een gemiddelde werknemer, in 1990 was dat bijna 60 keer en in 2014 is dit gestegen tot 295 keer (grafiek 1).

(klik op grafiek voor uitvergroting)

Grafiek bonus 1

Het is te verdedigen dat mensen vinden dat het verschil in salariëring geen gelijk tred gehouden heeft met het verschil in input.

Aandelen en bonussen gelijk op

Aan de andere kant (ook dit heeft twee kanten) is het bonussysteem een kapitalistisch speeltje en als het niet werkte zou het snel verdwenen zijn. Dus moeten de hoge bonussen en de hoge salarissen van de top terug te vinden zijn in de waardering van de bezittingen waarop ze betrekking hebben. En toevallig is dat zo. Grafiek 2 laat de correlatie zien tussen de topbeloningen in de VS en de S&P-500 index met de belangrijkste beursgenoteerde bedrijven.

(klik op grafiek voor uitvergroting)

Grafiek bonus 2

Opvallend, nietwaar? Dus als u graag wilt dat de beurs verder stijgt, moet u het ook maar niet erg vinden dat de baas wat meer verdient.

Of is het net andersom en gaat de baas meer verdienen omdat de aandelen van zijn bedrijf het beter doen? Maar hoe komt het dan dat die het beter doen? Maken ze meer winst of komt het doordat de Amerikaanse centrale bank de beurs een handje helpt? U merkt het, we zijn er nog lang niet uit.

Sommige politieke bewegingen maken dankbaar gebruik van deze impasse door hun achterban voor te houden dat dit onrechtvaardig is. Dat klopt, maar ze hebben boter op hun hoofd.

Het zou een aardig experiment zijn om alle politici op een laag loon te laten beginnen en naarmate hun inzichten en bestuurlijke vaardigheden het land en haar inwoners in een betere positie brengen, hun salaris te verhogen. Ik wed dat ze allemaal bij een bedrijf gaan solliciteren.

De macht van de financiële markten

De macht ligt bij een klein aantal zeer slimme jongens die heel goed begrijpen wat greed and fear is. En die profiteren van een heel groot aantal veel minder slimme types die dat niet begrijpen. Want dat kleine aantal slimme jongens zou veel minder te doen hebben als de rest van de wereld niet alles op krediet zou kopen, niet die tophypotheek zou willen en niet met beleggen overnight rijk wil worden.

Hetzelfde geldt voor de politici die verblind door de kiezersgunst het enorme gat in hun hand niet zien. Nu denkt de politiek het risicogedrag van banken te beïnvloeden door de bonussen af te schaffen, maar dat is een symptomatische oplossing. Het echte probleem zit aan de andere kant van de maatschappij.

In de kringen waarin ik af en toe verkeer hebben Dijsselbloem en de rest van de groep Rutte vaak de lachers op hun hand, zeker als het over bonussen gaat. Maar in wezen is het triest. Deze discussie zou niet nodig zijn als we allemaal wat verstandiger met ons geld zouden omgaan.

Rob Putter is zelfstandig vermogensadviseur voor financieel adviesbureau Uniquest, onderdeel van de Latin Capital Group. De informatie in deze column bevat geen individueel beleggingsadvies of aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Lees ook

Topman Nationale Nederlanden verdient meer dan zijn baas bij ING

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl